समाज कार्य करीत असताना ”व्यक्ती” हा घटक महत्वाचा असतो व व्यक्ती पासूनच समाज तयार होत असतो. व्यावसायिक समाजकार्य व्यक्तीच्या कार्यक्षमतेवर श्रद्धा ठेवते. व्यक्ती समस्या ग्रस्त असताना त्याला योग्यपद्धतीने मदत करण्याचे शिक्षण समाज कार्यात दिले जाते. समस्या शोधून त्यावर उपचारात्मक निदान केले जाते. विशेषतः मानसिक आरोग्य बाधित ठवण्यासाठी या पद्धतींचा अवलंब केला जातो.
व्यक्ती सहकार्याला इंग्रजी भाषेत Social Case Work असेही म्हणतात आणि आणि यातूनच समुपदेशन संकल्पना उदयास आली या ”व्यक्ती सहकार्याच्या” जनक म्हणजेच मेरी रिचमंड !
आजच्या आधुनिक युगात शाळा , महाविद्यालय , दवाखाने ,व्यसन मुक्ती केंद्र , कौटुंबिक न्यायालय , संशोधन , समुपदेशन केंद्र , सोशल केस स्टडी इत्यादी क्षेत्रात समुपदेशन व्यापक प्रमाणात उपयोगी ठरत आहे.
मेरी रिचमंड एक अमेरिकन सामाजिक कार्य प्रवर्तक होती. तिला व्यावसायिक सामाजिक कार्याची जननी मानले जाते. तिने सामाजिक कार्याची स्थापना केली, मेरी रिचमंडला सामान्यतः अमेरिकेतील सामाजिक केसवर्कचे संस्थापक मानले जाते . तिने सामाजिक कार्याची पहिली पद्धत ”सामाजिक व्यक्ती सहकार्य” जगासमोर मांडली आणि ती स्वतः एक व्यावसायिक समाज कार्यकर्ती म्हणजेच केसवर्कर होती. तिने 1878 मध्ये बाल्टिमोर इस्टर्न फिमेल हायस्कूलमधून वयाच्या सोळाव्या वर्षी पदवी प्राप्त केली.
1989 मध्ये, तिने चॅरिटी ऑर्गनायझेशन सोसायटी (COS) मध्ये सहाय्यक कोषाध्यक्ष म्हणून नोकरीसाठी अर्ज केला. ही संस्था अनेक शहरांमध्ये होती. गरीब, अपंग आणि गरजूंना सेवा देणारा संरचित सामाजिक कार्य व्यवसाय विकसित करणारी ही पहिली संस्था होती. या संस्थेतील तिच्या सहभागामुळे तिचे सामाजिक कार्यात योगदान होते.
मेरी रिचमंडने चॅरिटी ऑर्गनायझेशन सोसायटी आणि सामाजिक कार्याला पाठिंबा देण्यासाठी परोपकारी संधींबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता वाढवली. तिला “मैत्रीपूर्ण अभ्यागत” म्हणून प्रशिक्षित केले गेले, जे केसवर्करसाठी प्रारंभिक संज्ञा होती. तिने गरजू लोकांच्या घरांना भेट दिली आणि त्यांची जीवन परिस्थिती सुधारण्यासाठी मदत करण्याचा प्रयत्न केला. गरजूंना मदत करण्यासाठी केसवर्क उत्तम प्रकारे कसे केले जाऊ शकते याबद्दल तिने अनेक कल्पना विकसित करण्यास सुरुवात केली. रिचमंड ज्या काळात चॅरिटी ऑर्गनाइज्ड सोसायटीशी जोडली गेली होती, त्या काळात तिने एक नेता, शिक्षिका आणि व्यावहारिक सिद्धांतकार म्हणून तिचे गुण प्रदर्शित केले.
1900 मध्ये, ती फिलाडेल्फिया सोसायटी ऑफ ऑर्गनायझिंग चॅरिटीची सरचिटणीस बनली. मेरी नऊ वर्षे या पदावर राहिली, त्या काळात तिने सक्तीचे शिक्षण, बालमजुरी, आणि पती-पत्नी सोडून जाणे आणि समर्थन न करणे यासंबंधी कायद्यातील सुधारणांची वकिली केली. या व्यतिरिक्त, मेरीने असा विश्वास केला की सरकारने मुलांसाठी ब्युरो आणि बाल न्यायालय प्रणाली तयार केली पाहिजे.
तिच्या कामाचा एक मोठा भाग सामाजिक कार्याच्या क्षेत्रातील संशोधनासाठी समर्पित होता, उपयुक्त माहिती कशी गोळा करावी, मुलाखतीची पद्धत, संपर्क स्थापित करणे आणि संभाषण कसे असावे , याबद्दल तिच्या सूचनांद्वारे दर्शविले गेले आहे. हे बनवून, ती सामाजिक कार्याच्या व्यवसायात एक महान घटक बनली, मेरी रिचमंडने सामाजिक कार्य क्षेत्राच्या शिक्षणाचे महत्त्व पटवून दिले. सप्टेंबर 1928 मध्ये मृत्यू होईपर्यंत मेरी सामाजिक कार्यात सक्रिय राहिल्या.
शब्दाकंन ः दीपक बनसाेडे, संशाेधक विद्यार्थी, अहमदनगर
